Oríste! - jóuw Griekenland forum

Volledige versie: Kreta en de teloorgang van het Mediterrane dieet
Je bekijkt momenteel een vereenvoudigde versie van de foruminhoud. De volledige versie met bijbehorende opmaak weergeven.
Promotieonderzoek Constantine Vardavas

Ongeveer 45 jaar geleden kwamen hart- en vaatziekten en kanker zeer weinig voor op Kreta: tot voor kort kende de Messara vallei zelfs maar een derde van de nationale Griekse incidentie, en véél, véél minder dan in Nederland. Maar dat is nu anders. Mensen op Kreta worden nu bijna net zo vaak getroffen door deze ziekten als in de rest van het land. Niet verbazingwekkend dat de Kretenzische bevolking bezorgd raakte. Aandacht in de pers voor deze onrustbarende stijging van ziekten leidde tot een publieke kreet om grondig onderzoek. Wat was er aan de hand? Had het te maken met milieufactoren, vervuiling? Was er iets aan te doen? De Kretenzische prefectuur gaf gevolg aan het verzoek. Dr. Constantine Vardavas verrichte het onderzoek en promoveerde onlangs op het onderwerp aan de Universiteit Maastricht.

Wat hield het beroemde Mediterrane dieet precies in?
“Het bestond uit brood, fruit, (wilde) groenten, olijfolie, wat vis, weinig melkproducten en nauwelijks rood vlees. Eigenlijk alleen seizoensproducten uit de streek die ze zelf op hun eigen stuk land teelden. En dat betekende hard werken! Het belangrijkste element van het dieet was olijfolie, dat bijna 40% van de dagelijkse inname van calorieën voor zijn rekening nam. Daarnaast schreef hun Orthodox Christelijke geloof bijna tweehonderd vastendagen per jaar voor. In deze vastenperiodes mochten ze geen dierlijk voedsel, melkproducten of vis consumeren. Dus een deel van het jaar leefden de Kretenzers vrijwel vegetarisch.”

Hoe werd het onderzoek aangepakt?
“We kregen de medewerking van 662 boeren, in leeftijd uiteenlopend van 18 tot 79 jaar. We namen bloed- en vetproeven en onderwierpen alle deelnemers aan een grondig klinisch onderzoek. Bovendien vroegen we ze dagelijks op te schrijven wat ze aten en hoeveel beweging ze hadden. Kort gezegd, we onderwierpen ze allemaal aan een compleet klinisch en diëtisch onderzoek en evalueerden hun levensstijl. De resultaten waren opzienbarend. We ontdekten namelijk dat het befaamde Mediterrane dieet niet meer bestond. In de afgelopen 45 jaar was de consumptie van fruit en groenten gezakt van 655 gram per dag naar 400 gram per dag, terwijl de vleesconsumptie een sprong had gemaakt van 35 gram per dag naar 124 gram per dag. We konden deze verandering in eetgewoonten observeren door het vergelijken van de samenstelling van het lichaamsvet van boeren in 1962 en in 2005. Deze vergelijking toonde een daling van mono-onverzadigde vetzuren, die je verkrijgt uit plantaardige oliën, maar een stijging van verzadigde vetzuren, uit vlees, volle melkproducten en dergelijke, in het menselijke vet. Net zoals je de leeftijd van een boom kunt aflezen aan zijn ringen, kun je de eetgewoonten van een mens vaststellen aan de vetsamenstelling in zijn lichaam.”

Hoe kon dit gebeuren? Waardoor veranderden de Kretenzers het dieet dat ze eeuwenlang gevolgd hadden?
“De veranderingen waren veroorzaakt door een combinatie van factoren. In de jaren zeventig ontwikkelde het toerisme zich enorm op Kreta; er werden grote supermarkten gebouwd met geïmporteerde voedselproducten, en de Kretenzers gingen minder strikt om met de regels van het vasten. En minstens zo belangrijk: terwijl in de jaren zestig de boeren hun eigen producten teelden en consumeerden, cultiveren ze nu commercieel winstgevende producten en besteden ze minder tijd aan het telen van hun eigen fruit en groenten. Ze ontdekten dat het veel gemakkelijker is om naar de supermarkt te gaan en voedsel te kopen in plaats van hard op het land te werken voor voldoende eten voor de hele familie. Met andere woorden, zij leiden nu een meer zittend bestaan. In de jaren zestig liepen de boeren gemiddeld twaalf kilometer per dag naar hun velden. Nu rijden ze erheen met hun vierwiel aangedreven auto. Zelfs de herders, ooit de gezondste mensen van Kreta, gaan nu op de motor naar hun kuddes.”

Heeft uw onderzoek nu onomstotelijk vastgesteld dat het oorspronkelijke Mediterrane dieet effectief was?
“Er is aangetoond dat het volgen van dit dieet een beschermend effect heeft op de ontwikkeling van kanker, hart- en vaatziekten en sterfte in het algemeen. Het verlaagt de bloeddruk, verhoogt het goede cholesterol HDL, en verlaagt het slechte cholesterol LDL. Wij denken dat het magische element met de heilzame effecten wordt gevormd door de interactie tussen alle micronutriënten en vitaminen. Micronutriënten zijn voedingsstoffen waarvan je minder dan een gram per dag via voedsel opneemt. Een goed voorbeeld van de kracht van het Mediterrane dieet is het feit dat de bevolking van Kreta altijd evenveel heeft gerookt. De boeren die in de jaren zestig deelnamen aan het grote gezondheidsonderzoek rookten, en de huidige boeren doen dat nog. Hun dieet beschermde hen vroeger tegen de bekende rokersziekten, omdat het tegenwicht bood aan de negatieve gezondheidseffecten van roken. Nu het dieet niet meer bestaat, krijgen de Kretenzers dezelfde ziekten als de rest van de wereld.”

Hoe reageerden de deelnemende boeren op de resultaten?
“Ze waren natuurlijk geschokt toen ze zich realiseerden dat ze hun gezondheid door hun vingers hadden laten glippen. We gaven ze aan het eind van het onderzoek allemaal een map met de resultaten van hun bloedonderzoek en de evaluatie van hun diëtische levensstijl, maar ook met een voorstel voor het verbeteren van hun gezondheidssituatie, namelijk door enkele eenvoudige persoonlijke richtlijnen te volgen. We konden bij enkele deelnemers zelfs beginnende kanker opsporen en behandelen. Je kunt met recht zeggen dat de bevolking van Kreta stevig wakker is geschud!”

Wordt er iets gedaan met de conclusies van uw onderzoek?
“Onze resultaten en die van andere onderzoeken op het gebied van het Mediterrane dieet zijn onder de aandacht gebracht en Griekenland zal actie gaan ondernemen. Het verstrekken van consumenteninformatie is uiterst belangrijk, bij uitstek ook aan kinderen. Griekenland kent helaas geen gezondheidsvoorlichting op scholen, maar wel een grote stijging van overgewicht, een enorm tekort aan lichaamsbeweging en een hoog aantal rokers. Daarom hebben we gesprekken gevoerd met de Ministers van Gezondheid en Onderwijs over het invoeren van gezondheidsbevordering in het lesprogramma op basisscholen. In hetzelfde traject zullen ook leraren worden geïnstrueerd zodat ze het goede voorbeeld zullen geven op de scholen. Misschien kunnen we de Griekse bevolking van de toekomst ervan overtuigen terug te keren naar het beroemde en heilzame Mediterrane dieet. Het dieet van de gouden gezondheid.”

Dr. Constantine Vardavas promoveerde op 27 mei aan de Universiteit Maastricht op zijn proefschrift “Public Health implications of the Mediterranean diet; its interaction with active and passive smoking”, bij prof. dr. Wim Saris aan de Faculty of Health Medicine and Life Sciences. Contact: vardavas@edu.med.uoc.gr

Bron:
Forummededeling: De links en/of foto's in dit bericht zijn alleen zichtbaar voor leden van dit forum.
Ben je (nog) geen lid registreer je dan eerst en word lid. Ben je al lid meld je dan aan.




6 juli 2010