Plato – plataan – plat - plaats
#1
Woorden van Griekse origine, al dan niet onder invloed van de wetenschap geconstrueerd of authentiek, zijn doorgaans herkenbaar, denk maar aan woorden zoals “psychologie” of “biografie”. Toch zijn er ook woorden in het Nederlands waarvan wij denken dat ze oer-Hollands zijn, maar die via via ook uit het Grieks stammen. Want wat te denken van de woorden “plat” en “plaats”? Deze woorden stammen af van het Grieks bijvoeglijk naamwoord πλατύς (andere Nieuwgriekse basisvormen πλατιά, πλατύ) dat “breed”  betekent. Een belangrijk woord in het Grieks is “η πλατεία” dat plein betekent, en ook dit woord stamt af van dit πλατύς, zij het van de vrouwelijke vorm die vroeger πλατεία was en tot een zelfstandige naamwoord is geworden van η πλατεία (οδός). Een zeer belangrijke boom die op menig Grieks plein voor een heerlijke, schaduwrijke plek zorgt, is de plataan, ο πλάτανος. En hoewel niet eensluidend, zijn er taalkundigen die menen dat ook deze boom zijn naam dankt aan dit bijvoeglijk naamwoord en zo wordt genoemd vanwege zijn “brede” kruin. Maar zelfs de naam Plato in het Grieks Πλάτων is terug te voeren op πλατύς. Zijn echte naam was eigenlijk Aristokles (Αριστοκλής) maar vanwege zijn brede voorhoofd (en dito borst naar verluidt) werd hij Plato genoemd.

Er is in het Nieuwgrieks een mooie uitdrukking waarvan ook weer niet zeker is waar die vandaan komt. Het is de uitdrukking: χαιρέτα μου τον πλάτανο. Letterlijk vertaald  “groet voor mij/namens mij de plataan” en ik wil jullie de meest gangbare interpretaties omtrent de herkomst niet onthouden. Overigens is het zo dat de betekenis en het gebruik een andere is, namelijk “dat kunnen we op onze buik schrijven” (als we μου in μας veranderen)  De eerste en misschien wel de meest voor de hand liggende uitleg is de volgende. Zoals hierboven al beschreven is voor een Grieks dorp het plein en de plataan heel belangrijk omdat men elkaar hier ontmoet. Als nu in den vreemde 2 Griekse dorpsgenoten elkaar tegenkwamen van wie een zou terugkeren naar het dorp, dan werd dit als afscheidsgroet gezegd door de achterblijver. Gaandeweg zou deze uitdrukking steeds meer deze onbereikbare/negatieve lading hebben gekregen aangezien terugkeer niet altijd mogelijk bleek voor de in het buitenland wonende Griek.

Een andere uitleg verwijst naar de μεντρεσές (mendreses, een school waar de heilige geschriften van de islam worden bestudeerd) die tegenover de Toren der Winden in de Plaka in Athene heeft gestaan en waarvan nu slechts de toegangspoort nog overeind staat. Deze school die in 1721 was gebouwd heeft, nadat Griekenland onafhankelijk is geworden, een andere functie gekregen namelijk die van gevangenis. In deze gevangenis werden naast gewone misdadigers ook politiek gevangenen opgesloten. Op de binnenplaats stond een plataan waaraan de ter dood veroordeelden  werden opgehangen. De gelukkigen die in vrijheid werden gesteld zouden deze uitdrukking gebezigd hebben bij het verlaten van de gevangenis. De plataan is in 1915 door de bliksem getroffen en 4 jaar later is de gevangenis met de grond gelijk gemaakt.

Voor de Griekse taal en meer ga je naar Dàt is Grieks voor mij!
Meer? ga naar: BLOGS!
Forummededeling: De links en/of foto's in dit bericht zijn alleen zichtbaar voor leden van dit forum.
Ben je (nog) geen lid registreer je dan eerst en word lid. Ben je al lid meld je dan aan.







Forummededeling: De links en/of foto's in dit bericht zijn alleen zichtbaar voor leden van dit forum.
Ben je (nog) geen lid registreer je dan eerst en word lid. Ben je al lid meld je dan aan.




Quote


Ga naar forum:


Gebruikers die deze discussie lezen: 1 gast(en)